Perkun 98 i 125

W 1904 roku powstało w Warszawie Towarzystwo Fabryki Motorów „Perkun" S.A. Zakłady zajmowały rozległe tereny przy ul. Grochowskiej (posesje 309-317 ) i zatrudniały - według stanu z 1938 roku - kilkuset pracowników. Program produkcyjny obejmował m.in. silniki spalinowe małej i średniej mocy, w tym zwłaszcza wysokoprężne, do celów przemysłowych, rolniczych i żeglugowych. Dużym powodzeniem cieszyły się szczególnie 40 -konne silniki wysokoprężne do kutrów rybackich.

W 1936 roku w biurze konstrukcyjnym fabryki rozpoczęto prace projektowe nad lekkim motocyklem, a więc pojazdem przeznaczonym dla naprawdę taniej, masowej motoryzacji. W końcu lipca lub początku sierpnia 1938 roku wypuszczono na rynek pierwszą serię motocykli, nazwanych „imieniem" fabryki. „Perkuny" wyposażone były w nie zawodne małolitrażowe silniki angielskiej firmy Villiers, lecz ambicją zarządu zakładu było produkowanie całkowicie własnych pojazdów. W jesieni 1938 roku był już gotowy nowoczesny silnik dwusuwowy o pojemności skokowej 125 cm3 i mocy 4 KM, przy 4200 obr./ min., zblokowany ze skrzynię biegów o trzech przełożeniach i w odróżnieniu od poprzedniego importowanego modelu, sterowaną nożnie. Silnik był wykonany z materiałów krajowych. Zagranicznego pochodzenia - także i w seryjnych jednostkach napędowych - były tylko dwa elementy: gaźnik (znanej niemieckiej marki Graetzin ) i prądnica, wbudowana pod kołem zamachowym ( produkt słynnej z wysokiej jakości wyrobów niemieckiej firmy Noris ). Silnik miał zapłon bateryjny ( akumulator 6V,7Ah ), a cewka zapłonowa, przerywacz, regulator napięcia i kontrolka ładowania akumulatora były umieszczone w obudowie prądnicy. Motocykl z polską jednostką napędową przewidziano do produkcji na początku następnego roku. Jednocześnie projektowano uruchomienie produkcji pojazdów jednośladowych z mocniejszymi silnikami o pojemnościach 200 - 250 i 350 cm3, których prototypowe egzemplarze były podobno w stadium prób już w drugiej połowie 1938 roku.

Dalsze losy tych interesujących zamierzeń nie są dotychczas znane, natomiast „Perkuny" 125 ukazały się w próbnych egzemplarzach podobno w pierwszych miesiącach 1939 roku. Według informacji jednego z ówczesnych czasopism motoryzacyjnych, zamierzano ( zapewne dużo na wyrost ) wyprodukować w ciągu całego roku 1500 tych pojazdów.

Planowano, że motocykle typów 98 i 125 będą miały wspólne elementy podwozia i wyposażenia, z których wymienić warto m.in. rurową ramę, trapezowy widelec przedni, tłoczony z blach stalowej, koła z hamulcami bocznopiastowymi, dostosowane do „Polskich Opon Stomil" o wymiarach 3,00 x 19" i zbiornik paliwa o pojemności 11 litrów.

„Perkuny" miały bardzo prostą, lecz mocną i racjonalną konstrukcje, a ich eksploatacji nie sprawiała kłopotu. Ciekawostką modelu 125 była zewnętrzna regulacja sprzęgła za pomocą dużej okrągłej nakrętki o „ryflowanych" brzegach, zaś w modelu 98 - rozwiązanie oświetlenia postojowego - przy wyłączonym silniku źródłem prądu dla dodatkowych ( przednie i tylniej ) 3,5 - woltowych żarówek była umieszczona sucha bateria, umieszczona w obudowie reflektora lub ( rzadziej ) w specjalnym pojemniku.

„Perkun" 98, jako pierwsza produkowana seryjnie krajowa „setka" tania, ekonomiczna, a przy tym wytrzymała, został życzliwie przyjęty przez motocyklistów i prasę fachową. Dodatkowym walorem podnoszącym atrakcyjność motocykli tej klasy był fakt, że od ich użytkowników nie wymagana prawa jazdy. Nabywcy „Perkunów", tak jak i wszystkich pojazdów produkcji krajowej, korzystali z istotnej zniżki - zwrotu wartości motocykla z opłat podatku drogowego.

Do motocykla, można było doczepiać dostawcze wózki, produkcji „Perkuna". Istniała także trójkołowa wersja towarowa. Umieszczony z przodu wózek dostawczy miał niezależne zawieszenie obu kół na sprężynach śrubowych i skrzynię o wymiarach 80 x 100 cm, umożliwiającą przewożenie sporych nawet ładunków. Na uwagę zasługuje łatwość demontażu źródła napędu (motocykla „Perkun" 98 ), co pozwalało na podwójne wykorzystanie trójkołowca - jako małego pojazdu ciężarowego i solowego motocykla turystycznego.

Nowy silnik do Junaka! - OHRV 1100 ccm